* Podstawa prawna
Postępowanie w stosunku do osób nadużywających alkoholu określa rozdział 2 ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2021 r. poz. 1119).
* Wobec kogo może zostać wszczęta procedura
Zgodnie z art. 24. ww. ustawy osoby, które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują:
– rozkład życia rodzinnego;
– demoralizację małoletnich;
– uchylają się od obowiązku zaspakajania potrzeb rodziny;
– systematyczne zakłócają spokój lub porządek publiczny,
kieruje się na badanie przez biegłego w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od alkoholu i wskazania rodzaju zakładu leczniczego.
Oznacza to, że sam fakt uzależnienia od alkoholu nie może stanowić samoistnej podstawy do zobowiązania danej osoby do podjęcia leczenia odwykowego, lecz muszą towarzyszyć temu także określone negatywne zachowania w sferze społecznej.
* Instytucje uprawnione do złożenia wniosku do Sądu celem zobowiązania do podjęcia leczenia odwykowego
O zastosowaniu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego orzeka sąd rejonowy właściwy według miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której postępowanie dotyczy.
Wniosek do Sądu złożyć mogą dwie instytucje:
– Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Lęborku,
– Prokuratura.
Złożenie wniosku o leczenie bezpośrednio do Sądu – a nie za pośrednictwem Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych lub Prokuratury – spowoduje, że Sąd odrzuci taki wniosek, jako pochodzący od osoby nieuprawnionej albo odeśle taki wniosek do Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Lęborku, jako instytucji do tego uprawnionej.
Procedura zobowiązania osoby pijącej do leczenia odwykowego
Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Lęborku przyjmuje wnioski o leczenie osób uzależnionych od alkoholu, które posiadają miejsce zamieszkania lub pobytu na terenie Lęborka.
KROK 1
Aby podjąć działania wobec osoby nadużywającej alkoholu, należy wypełnić wniosek, który dostępny jest w siedzibie Komisji bądź na stronie internetowej MKRPA w Lęborku, a następnie złożyć go osobiście w siedzibie Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Lęborku lub wysłać na adres:
Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Lęborku
- Wyszyńskiego 3, 84-300 Lębork
Wniosek może złożyć zarówno członek rodziny (bliższej bądź dalszej), osoba niespokrewniona, np. sąsiad lub instytucja, taka jak MOPS, Policja, kurator sądowy, szkoła itp.
KROK 2
Po otrzymaniu wniosku MKRPA w Lęborku zbiera informacje na temat uzależnienia osoby zgłoszonej z innych dostępnych źródeł (rodzina, MOPS, Policja).
Następnie osoba zgłoszona zapraszana jest na rozmowę interwencyjno – motywującą, którą przeprowadza Zespół składający się z dwóch członków Komisji.
Podczas rozmowy członkowie komisji starają się zmotywować osobę do podjęcia dobrowolnego leczenia odwykowego, wskazują miejsca, w których osoba mająca problem z alkoholem może uzyskać pomoc w formie konsultacji, terapii stacjonarnej lub ambulatoryjnej. W celu uzupełnienia wniosku na rozmowę może być zaproszony również wnioskodawca.
KROK 3a
W przypadku stawienia się osoby zgłoszonej i wykazania przez nią woli do podjęcia leczenia MKRPA monitoruje, czy osoba uczestniczy w zajęciach, czy powstrzymuje się od spożywania alkoholu, czy nie zakłóca porządku publicznego, miru domowego. Osoba uzależniona, która podejmie decyzję o dobrowolnym leczeniu zobowiązana zostaje do poinformowania o tym Komisji. Po kilku miesiącach osoba uzależniona zapraszana jest na rozmowę, podczas której okazuje pisemne poświadczenie o kontynuowaniu leczenia odwykowego.
Jeżeli osoba ukończy leczenie, sprawa zostaje zamknięta.
Niepodjęcie lub przerwanie leczenia powoduje, iż sprawa może zostać skierowana do biegłych sądowych*.
KROK 3b
W przypadku gdy osoba zaproszona na rozmowę interwencyjno – motywującą, przychodzi i oświadcza, że nie ma problemu alkoholowego i nie zamierza podjąć leczenia, a posiadane informacje wskazują, że dana osoba w dalszym ciągu nadużywa alkoholu, kierowana jest ona na badanie do biegłych sądowych*.
* Biegli sądowi, uprawnieni są do orzekania o uzależnieniu (lekarz psychiatra i psycholog). Jeżeli z opinii biegłych wynika, ze osoba nie jest uzależniona sprawa przez Komisję jest zamykana. Jeżeli z opinii biegłych wynika, że dana osoba jest uzależniona od alkoholu to wówczas sprawa kierowana jest do Sądu.
KROK 4
Gdy osoba kierowana na badania do biegłych sądowych, nie zgłasza się na dwa terminy wyznaczonych badań, biegli sądowi zwracają dokumentację do MKRPA, która kieruje wniosek do Sądu Rejonowego o zastosowanie obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu. W takim przypadku, Sąd może wydać postanowienie o doprowadzeniu na badanie do lekarzy biegłych przez Policję.
KROK 5
W przypadkach, gdy osoba zgłosi się na badanie i lekarze stwierdzą zespół uzależnienia od alkoholu, Komisja kieruje wniosek do Sądu Rejonowego o zastosowanie obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu we wskazanym przez Sąd zakładzie leczenia uzależnień.
POSTĘPOWANIE SĄDOWE
Zgodnie z obowiązującymi przepisami Sąd powinien wyznaczyć pierwszą rozprawę w ciągu miesiąca od daty wpłynięcia wniosku Komisji o zastosowanie wobec uczestnika postępowania obowiązku podjęcia leczenia odwykowego w zakresie uzależnienia od alkoholu.
Postępowanie sądowe może się przedłużać np. z powodu nieobecności uczestnika, uchylania się od badania przez biegłych, przedstawiania innych dowodów itp. Sąd ma uprawnienia do
nakazania przymusowego doprowadzenia przez Policję uczestnika na rozprawę, jak również na badanie. Postępowanie przed sądem jest dla uczestnika postępowania bezpłatne.
MKRPA nie ma wpływu na czas rozpatrzenia sprawy przez Sąd.
Sąd może na podstawie zebranych dowodów (opinii biegłych, zeznań uczestników, świadków, wywiadu z Policji) wydać następujące postanowienie:
- oddalić wniosek gdy stwierdzi że osoba nie jest uzależniona od alkoholu
- wydać postanowienie o zobowiązaniu do podjęcia leczenia odwykowego jeżeli zachodzą do tego przesłanki
Sąd może zobowiązać osobę do poddania się leczeniu w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego (w szpitalu, ośrodku) lub w ambulatoryjnym zakładzie lecznictwa odwykowego (w poradni). Na czas trwania obowiązku leczenia Sąd może ustanowić nadzór kuratora nad przebiegiem leczenia odwykowego.
Postanowienie Sądu o zobowiązaniu do leczenia odwykowego w formie pisemnej otrzymuje osoba zobowiązana jako uczestnik postępowania oraz wskazany przez Sąd zakład leczenia uzależnień, na terenie którego ma odbywać się leczenie.
Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych otrzymuje odpis postanowienia jedynie na złożony wniosek.
Sądowy obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu trwa tak długo, jak tego wymaga cel leczenia, nie dłużej jednak niż dwa lata od uprawomocnienia się postanowienia Sądu. Dopiero po upływie czasu trwania zobowiązania osoba ponownie może być zgłoszona do Miejskiej Komisji.
Jeżeli Sąd wyda postanowienie o zobowiązaniu do leczenia w niestacjonarnej placówce leczniczej, a osoba zobowiązana nie podejmie leczenia w takiej formie, Sąd może z urzędu zmienić formę na leczenie stacjonarne.
W przypadku ustania obowiązku poddania się leczeniu, ponowne zastosowanie tego obowiązku wobec tej samej osoby nie może nastąpić przed upływem 3 miesięcy od jego ustania.
Załącznik